Λένε πως η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει αλλά κόκκαλα τσακίζει. Όλοι μας το έχουμε νοιώσει. Στην πραγματικότητα μας συμβαίνει πολύ πιο συχνά από όσο αντέχουμε. Αυτό όμως που έχει απογειωθεί στην εποχή μας είναι η δύναμη της εικόνας. Σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις εκφάνσεις μας.
Επιτρέψτε μου κάπου εδώ έναν – αυθαίρετο όπως πάντα – συνειρμό. Αν αύριο κλείσει το twitter, θα χάσουμε μεν τον πιο “open source” – τύπου “συμβαίνει τώρα” – πίδακα ενημέρωσης που ενίοτε “κόκκαλα τσακίζει”, αλλά θα επηρεαστούν ελάχιστοι.
Αν όμως πχ αύριο έκλεινε για κάποιον αναπάντεχο λόγο το instagram θα είχαμε μέχρι και μαζικές αυτοκτονίες. Γιατί η δύναμη της εικόνας (φτιασιδωμένης ή μη), σαρώνει το υποσυνείδητο όπως η λάβα τα περίχωρα της Αίτνας, την ώρα που οι λέξεις παραμένουν απλές σφαίρες.
Κάνε τον Κινέζο
Το κορυφαίο βέβαια στην ιστορία, είναι ότι το περίφημο κινέζικο απαύγασμα προαιώνιας σοφίας, δεν είναι ούτε απόφθεγμα, αλλά ούτε κινέζικο. Είναι απλά μία ατάκα μάρκετινγκ που μηχανεύτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, ένας απεγνωσμένος Αμερικανός διαφημιστής στην προσπάθεια του να πουλήσει διαφημιστικό χώρο… πάνω σε τραμ.
Σκαρφίστηκε λοιπόν την τρομερή ατάκα, “Μια ματιά αξίζει χίλιες λέξεις” και για της προσδώσει αυθεντία και κύρος την απέδωσε σε κάποιον υποτιθέμενο αρχαίο Κινέζο φιλόσοφο. Ο ορισμός του “fake news” και του αεριτζίδικου χαρακτήρα του μάρκετινγκ σε μια πρόταση.
Φυσικά το κόλπο έπιασε και έκτοτε έχει εμπεδωθεί τόσο βαθιά στο συλλογικό μας υποσυνείδητο που αν κάνουμε ένα γκάλοπ, το 61% (και βάλε) θα σπεύσει να αποδώσει την φράση, με βεβαιότητα καθηγητή πανεπιστημίου, στον ίδιο τον… Κομφούκιο!
Εξάλλου έχουμε ενστερνιστεί τόσο αβίαστα τη λογική του “στρουθοκαμηλισμού” και του “Κάνε τον Κινέζο…” στην καθημερινότητα μας και ότι μας περιτριγυρίζει που σιγά μην κωλώσουμε με τα τεκταινόμενα σε ένα Μουντιάλ. Φευ, έχουμε εκπαιδευτεί να “πέφτουμε από τα σύννεφα” με ασύγκριτη χάρη, από τον κάθε Λιγνάδη, μέχρι τα έγκατα του Άδη.
Σαν να βλέπω μπροστά μου τους γείτονες του (κάθε) Ινφαντίνο να δηλώνουν έκπληκτοι μπροστά στις κάμερες επαρχιακού καναλιού – “μα, δεν είχε δώσει κανένα δικαίωμα, ήταν πάντα με τον άνθρωπο και Αφρικανός και ομοφυλόφιλος και ανάπηρος και μετανάστης δουλοπάροικος” – ήταν υπόδειγμα πολίτη στην… κιβωτό του κόσμου.
Μια εικόνα είναι χίλιες σκέψεις
Εντούτοις, επειδή δεν υπάρχει παρθενογένεση και τίποτα τελικά δεν είναι τυχαίο, υπάρχει όντως και ένα παλιό κινέζικο ρητό που υποστηρίζει πάνω, κάτω την ίδια ιδέα. Ένα λοιπόν αυθεντική παροιμία της κινέζικης προφορικής παράδοσης λέει: “εκατό φορές να ακούσεις κάτι, δεν θα σε πείσει όσο το να το δεις έστω και μια φορά μπροστά σου”.
Μια φράση που δεν απονέμει απλά λεκτικά την οντολογική πρωτοκαθεδρία στην εικόνα έναντι της πρόζας, αλλά της προσφέρει και το ανάλογο θεωρητικό υπόβαθρο. Γιατί επί της ουσίας, μπορεί να παραμένουμε ευκολόπιστοι στα λόγια και τη διασπορά φημών, αλλά εκεί που πραγματικά το μυαλό μας μπαίνει σε κίνηση, είναι όταν δούμε κάτι με τα μάτια μας.
Αυτόπτες Μάρτυρες στο Μουντιάλ
Οιονεί αυτόπτες μάρτυρες ενός Μουντιάλ λοιπόν, φορτωμένου με αφορισμούς και εμβληματικές εικόνες που θέτουν αυτόματα σε κίνηση το νου. Όπως αυτή της δημοσιογράφου του BBC, Άλεξ Σκοτ, η οποία “τόλμησε” μέσα στον αγωνιστικό χώρο του Κατάρ, να φορέσει το περιβραχιόνιο “One Love”. Αυτό που τελικά δεν φόρεσε ο ποτέ Χάρι Κέιν και οι λοιποί αρχηγοί των ευρωπαϊκών ομάδων για να μην αψηφήσουν τις προσταγές της FIFA.
Μουντιάλ με την αντίστοιχα καθηλωτική εικόνα των παικτών της Εθνικής Ιράν να μένουν βουβοί κατά την ανάκρουση του Εθνικού τους Ύμνου, στέλνοντας το πιο ηχηρό μήνυμα στους Μουλάδες της πατρίδας τους, πως οι μέρες της Σαρίας τους είναι μετρημένες.
Και κάπου εδώ αξίζει να εστιάσουμε στην ειδοποιό διαφορά. Οι παίκτες της Εθνικής Ιράν, πήραν ξεκάθαρη θέση για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα τους, έχοντας προσωπικό διακύβευμα. Κινδυνεύοντας δηλαδή να χάσουν το δικαίωμα να γυρίσουν σπίτι και να αγκαλιάσουν οικείους ανθρώπους.
Τα ανδρείκελα της (κάθε) ΦΙΦΑ και εντέλει δυστυχώς και παρά τις καλές τους προθέσεις, οι ακριβοπληρωμένοι δισεκατομμυριούχοι που κλωτσούν με μαεστρία ένα τόπι, το πολύ να έχαναν μία χορηγία ή το δικαίωμα συμμετοχής στο επόμενο παιχνίδι.
Εξάλλου, όπως όλοι ξέρουμε, ένα άλλο, ουδόλως κινέζικο, ρητό: “Ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις”…